Από τον ΔΙΟΝΥΣΣΟ .....στον ΄Αγιο Τρύφων

Σύμφωνα με τον Ορθόδοξο Συναξαριστή, την 1η Φεβρουαρίου τιμάται η μνήμη του Αγίου Τρύφωνος που έχει καθιερωθεί σαν προστάτης των αμπελουργών. Βέβαια, δεν έχουν βρεθεί γεγονότα από τον βίο του  που να φανερώνουν μια ιδιαίτερη σχέση του Αγίου  με το αμπέλι ή το κρασί.  

H απάντηση ίσως κρύβεται στο ότι ο τόπος καταγωγής του Αγίου, η φρυγική Βιθυνία ήταν ξακουστή για τους αμπελώνες της και την παραγωγή οίνων ποιότητας, όπως και όλα τα παράλια της Προποντίδας. Πιθανότατα λοιπόν ο Άγιος μετατράπηκε σταδιακά σε προστάτη της κύριας παραγωγής του τόπου.

Μάλιστα λόγω των θαυματουργικών, ιαματικών και εξορκιστικών του ιδιοτήτων, όταν επικράτησε ο Χριστιανισμός και απαγορεύτηκαν τα παλιά λατρευτικά στοιχεία επωμίσθηκε το ρόλο του προστάτη όλων των γεωργών κι όχι μόνο των αμπελουργών. Στο «Μικρό Ευχολόγιο» ( Εκδ. Απ. Διακ. 1993, σελ. 327-328) βρίσκονται η διήγηση και ο όρκος του ίδιου του Αγίου, με τον οποίο έδεσε τα θηρία που κατέστρεφαν αμπέλια, κήπους και αφάνιζαν ακόμη τα φύλλα, έως και τους καρπούς. Τα ονόματα των θηρίων, σύμφωνα πάντα με τον Άγιο, που προκαλούν λοιπόν την καταστροφή στα αμπέλια και χωράφια είναι : «κάμπη, σκώληξ, σκωληκοκάμπη, σκάνθαρος βρούχος, ακρίς, επίμαλος, καλιγάρις, μακρόπους, μύρμηγξ, φθείρ, ρυγίτης, ψυλλίτης ...» Οι ευχές του Αγίου διαβάζονται από τους ιερείς συνήθως μετά την τέλεση Αγιασμού και με το αγιασμένο νερό ραντίζονται τα δένδρα και τα φυτά . Βέβαια, καθοριστικό ρόλο στην ανάδειξη του αγίου ως προστάτη των αμπελουργών παίζει και το γεγονός ότι η μνήμη του Αγίου Τρύφωνος εορτάζεται την ίδια περίοδο που οι αμπελουργοί αρχίζουν το “κλάδεμα “, μια πολύ σημαντική αμπελουργική εργασία για την πορεία του αμπελιού και της παραγωγής.

Λατρευτικές συνήθειες και έθιμα

Πως ήταν λοιπόν δυνατόν οι ελληνικοί πληθυσμοί της  Ανατολικής Ρωμυλίας ( Αγχίαλος, Σωζόπολη, Μεσήμβρια...) που ζούσαν σε κατάφυτες από αμπέλια περιοχές να αγνοήσουν έναν τέτοιο Άγιο, που θα τους εξασφάλιζε την προστασία των αμπελώνων από πιθανές καταστροφές; Οι Αγχιαλίτες λάτρευαν λοιπόν τον Άγιο Τρύφων με ιδιαίτερη ευλάβεια. Την ημέρα αυτή κανένας δεν πήγαινε βέβαια για οποιαδήποτε δουλειά στο αμπέλι, παρά συγκεντρώνονταν όλοι στην Εκκλησία να κάνουν Αγιασμό και αρτοκλασία με κόλλυβο για το μνημόσυνο του Αγίου Τρύφωνα. Στο κόλλυβο μάλιστα που παρέθεταν  “ζωγράφιζαν “ την μορφή του Αγίου. Φρόντιζαν ακόμη να διατηρούν από τον τρύγο σταφύλια, να τα πηγαίνουν αυτή την ημέρα στην εκκλησία, να διαβαστούν και να μοιραστούν στους πιστούς σαν ευλογία. Στο τέλος, ράντιζαν με τον Αγιασμό τα αμπέλια και τα χωράφια τους, για να έχουν καλή παραγωγή, μια καλή χρονιά, με ευφορία και  γονιμότητα.

Όταν  αργότερα, το 1924, όπως αναφέρει η φιλόλογος-λαογράφος Ζέτα Παπαγεωργοπούλου, σαν πρόσφυγες ξεριζώθηκαν και εγκαταστάθηκαν στη  νέα τους πατρίδα, μετέφεραν εκτός από τις αμπελοοινικές τους τεχνικές και τους τρόπους λατρείας τους. Με τη δημιουργία του χωριού, της Νέας Αγχιάλου, δεν χάνουν χρόνο και χτίζουν ένα εκκλησάκι στη μνήμη του Αγίου Τρύφωνα, για να μπορούν να εκτελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.
Από τότε έως σήμερα, κάθε χρόνο  συνεχίζουν πιστά τα λατρευτικά τους έθιμα.Μάλιστα μετά την απόλυση της Θ. Λειτουργίας όλοι γλεντούν με τοπική μουσική, άφθονο κρασί και παραδοσιακές συνταγές. Το γλέντι πλαισιώνουν χορευτικά συγκροτήματα με παραδοσιακούς χορούς, ενώ πλήθος επισκεπτών έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν  και να διασκεδάσουν σε έναν τόπο με πλούσια αμπελοοινική  ιστορία. Οι Αγχιαλίτες τιμούν  λοιπόν με ξεχωριστή ευλάβεια τον Άγιο προστάτη τους συνεχίζοντας έτσι την πολιτιστική παράδοση τόσων αιώνων, που παρέλαβαν από τους προγόνους τους.

Γιορτή Κρασιού

Τον μήνα Αύγουστο, την τελευταία εβδομάδα και για τρεις εβδομάδες ξεκινά η λειτουργία της Γιορτής Κρασιού, που την επισκέπτονται κάθε χρόνο εκατοντάδες επισκέπτες από όλη την Μακεδονία, αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα. Μπορείτε να ψυχαγωγηθείτε με το διαμορφωμένο πρόγραμμα Πολιτιστικών Εκδηλώσεων, να δοκιμάσετε μια μεγάλη ποικιλλία κρασιών από οινοπαραγωγούς της περιοχής, να ενημερωθείτε για την ιστορική πορεία της Αγχιάλου μέσα στον χρόνο και τη σχέση της με το αμπέλι και το κρασί!

Η πρώτη Γιορτή Κρασιού στην Αγχίαλο, εγκαινιάστηκε το 1955, από τον τότε Πρόεδρο της Κοινότητας Απόστολο Καπρή. Με την οργάνωση και την πραγματοποιήση μιας τέτοιας προσπάθειας, οι κάτοικοι εκφράζουν ξεκάθαρα τον αμπελοοινικό τους χαρακτήρα. Θέλουν να δείξουν πως ο τρύγος μπορεί να είναι η πιο κουραστική περίοδος για τους αμπελουργούς,αλλά πλαισιώνεται από χαρά, κέφι, ξεφάντωμα! Είναι μια γιορτή, ένα πανηγύρι, που συμμετέχει ο άνθρωπος θέλοντας να ευχαριστήσει τη  φύση για όσα του προσφέρει.
Η μεγάλη επιτυχία αλλά και η φήμη που απέκτησε, οδήγησε στην καθιέρωση της γιορτής σε ετήσια βάση από το 1958. Οι αμπελουργοί έχουν την ευκαιρία να προωθούν το εκλεκτό κρασί τους, να το κάνουν γνωστό σ’όλη την Ελλάδα. Αυτό συνέβαινε, γιατί όπως είναι γνωστό τον ίδιο μήνα, τον Σεπτέμβριο, λειτουργεί κάθε χρόνο και η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης. Έτσι, χιλιάδες επισκέπτες που επισκέπτονται την Θεσσαλονίκη, έρχονται και στην Αγχίαλο για να γλεντήσουν στην ονομαστή Γιορτή Κρασιού. 

Σήμερα, ο θεσμός της Γιορτής Κρασιού συνεχίζει να πραγματοποιείται στο ίδιο πανέμορφο τοπίο, πλαισιωμένο με πεύκα και κυπαρίσσια, σε έκταση 4000 τ.μ. στο κέντρο του χωριού. Τελείται υπό την αιγίδα του Δήμου, σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς αλλά και την ιδιωτική πρωτοβουλία των κατοίκων, έχοντας κάθε χρόνο σαν στόχο την αναβάθμιση των Πολιτιστικών εκδηλώσεων και την βελτίωση των υποδομών.

Δικό μας όραμα είναι, αυτό το πολιτιστικό γεγονός που χαρακτηρίζει τον τόπο μας εδώ και 50 περίπου χρόνια, να γίνει πόλος έλξης όσων οινοπαραγωγών θέλουν να προβάλλουν  τα προϊόντα τους, διεκδικώντας έτσι την ποιοτική τους αναγνώριση. Τότε η  Γιορτή Κρασιού Αγχιάλου θα είναι πανελληνίως καταξιωμένη και θα δίνει στον επισκέπτη την δυνατότητα μέσα από το ποιοτικό κρασί, την τοπική κουζίνα και την μουσική, να ανακαλύψει την κουλτούρα και το πραγματικό πολιτιστικό πρόσωπο της σύγχρονης Αγχιάλου.